W(y)czucie tłumaczy
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 04.12.2024
Przekładaniec, 2024, Numer 48 – Czułość w przekładzie, s. 7 - 27
https://doi.org/10.4467/16891864PC.24.001.20375Autorzy
W(y)czucie tłumaczy
This article aims to present various meanings of “tenderness” in translation studies from historical, contemporary, and prospective perspectives, and to forecast future research trends. The authors explore both the poetics of artistic translation and the broad field of translation psychology, which has expanded since James S. Holmes to include psychoanalytic and cognitive findings. Translators’ tenderness is seen as a resultant of individual communicative and cognitive skills, perceptive readiness to the interlingual and intercultural experience, attention habits, and ethical principles.
Arrojo Rosemary 2012. Deconstruction, Psychoanalysis, and the Teaching of Translation, trans. B. Van Wyke, „Translation and Interpreting Studies” no. 7(1), s. 96–110.
Balcerzan Edward 1998. Poetyka przekładu artystycznego, w tegoż: Literatura z literatury (strategie tłumaczy), Katowice: „Śląsk” (seria: Studia o Przekładzie, nr 6), s. 17–31.
Balcerzan Edward 2007. Wstęp do pierwszego wydania, w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 5–12.
Barańczak Stanisław. 1994. Ocalone w tłumaczeniu : szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo „a5”.
Basile Elena 2005. Responding to the Enigmatic Address of the Other: A Psychoanalytical Approach to the Translator’s Labour, „New Voices in Translation Studies” no. 1, s. 12– 30.
Bednarczyk Anna 2016. Zmagania z przekładem w przestrzeni rosyjskojęzycznej. Teoria i praktyka w ewolucji, Gdańsk – Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego (seria: Przekładając Nieprzekładalne, 7).
Bednárová-Gibová Klaudia, Majherová Mária 2023. Emotions and Literary Translation Performance. A Study Using the Geneva Emotional Competence Test, w: S. Hubscher-Davidson, C. Lehr (eds.), The Psychology of Translation. An Interdisciplinary Approach, Abingdon – New York: Routledge, s. 99–129.
Berman Antoine 1984. L’épreuve de l’étranger. Culture et traduction dans l’Allemagne romantique : Herder, Goethe, Schlegel, Novalis, Humboldt, Schleiermacher, Hölderlin. Paris: Gallimard.
Blakemore Sarah-Jayne, Frith Uta 2008. Jak uczy się mózg, przeł. R. Andruszko. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (seria: Psychologia).
Bolaños-Medina Alicia 2023. Translation Psychology. Broadening the Research Framework, w: S. Hubscher-Davidson, C. Lehr (eds.), The Psychology of Translation. An Interdisciplinary Approach, Abingdon – New York: Routledge, s. 9–37.
Boy-Żeleński Tadeusz 2007. [Czytelnik nie darowałby tłumaczowi], w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 147–148.
Bruce Goldstein E. 2010. Activation of Auditory Cortex by Vision, w: E. Bruce Goldstein, J. Brockmole, Sensation and Perception, 8th. ed., Belmont: Wadsworth, s. 287–288.
Brzostowska-Tereszkiewicz Tamara. 2011. Wczesnomodernistyczna krytyka przekładu (w Polsce), w: P. Fast, A. Car, W.M. Osadnik (red.), Historyczne oblicza przekładu, Katowice – Kraków: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” (seria: Studia o Przekładzie, nr 31), s. 35–49.
Brzostowska-Tereszkiewicz Tamara 2013a. Dotyk jako koncept krytycznotranslatorski, w: W. Bolecki (red.), Sensualność w kulturze polskiej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, https://sensualnosc.bn.org.pl (witryna internetowa jest obecnie przenoszona na platformę POLONA Biblioteki Narodowej).
Brzostowska-Tereszkiewicz Tamara. 2013b. Zmysły w modernistycznej krytyce i teorii przekładu, w: W. Bolecki (red.), Sensualność w kulturze polskiej Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, https://sensualnosc.bn.org.pl (witryna internetowa jest obecnie przenoszona na platformę POLONA Biblioteki Narodowej).
Brzostowska-Tereszkiewicz Tamara. 2017. Modalność – podmiotowość – przekład literacki: kierunki antropocentryczne w translatologii kulturowej, w: (W) sieci modernizmu. Księga Jubileuszowa z okazji 65 urodzin prof. dr hab. Włodzimerza Boleckiego, red. M. Rembowska-Płuciennik, A. Kluba, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, s. 167–189.
Chesterman Andrew 2009. The Name and Nature of Translator Studies, „Hermes – Journal of Language and Communication Studies” no. 22(42), s. 13–22.
Czubek Jan 1884. O tłómaczeniu. Kilka uwag i myśli, Kraków: nakładem funduszu szkolnego, druk Wł.L. Anczyca i Spółki.
Dridze Tamara 1996. Pieriewod kak tiekstowaja diejatielnost’: osnowanija i priedmietnaja obłast’ siemiosocyopsichołogiczeskoj tieorii kommunikacyi, w: W. Nieroznak (ried.), „Jazyk. Poetika. Pieriewod. Sbornik naucznych trudow” nr 426, Moskwa: MGŁU, s. 54–65.
Frota Maria Paula 2007. The Unconscious inscribed in the Translated Text, „Doletiana: Revista de Traducció, Literatura i Art” 1, s. 1–11.
Gamble Miller Elizabeth 1996. The Translator’ Sensitivity to the Poet’ Voice, „Translation Review” no. 1(51–52), s. 10–15.
Hahn Wiktor 1908. Biblioteka przekładów z literatury starożytnej, „Książka” nr 1, s. 4.
Hubscher-Davidson Séverine 2023. Expanding and Rethinking Translation Psychology, w: S. Hubscher-Davidson, C. Lehr (eds.), The Psychology of Translation. An Interdisciplinary Approach, Abingdon – New York: Routledge, s. 1–8.
Hulewicz Witold 1926. Polski Faust. Rzecz o nowych polskich przekładach, o sposobach tłumaczenia i o polemice dookolnej, Warszawa: Skład Główny w „Domu Książki Polskiej”, druk A. Michalski.
Ingram Susan 2001. Translation Studies and Psychoanalytic Transference, „TTR : traduction, terminologie, redaction” no. 14(1), s. 95–115.
Jabłonowski Władysław 1903. [rec. z: R. Wagner: Latający Holender, przeł. T. Mianowski]. „Książka” nr 1, s. 15.
Jarniewicz Jerzy 2014. Czy tłumacz może sobie pozwolić na czułość? O spieszczeniach w przekładzie literackim, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” nr 23, s.293–304.
Jastrun Mieczysław 1965. Poezja i rzeczywistość. Eseje i szkice, Warszawa: Czytelnik.
Jastrun Mieczysław 1979. Między słowem a milczeniem, Warszawa: Czytelnik.
Kamińska, Karolina 2023. Czułość a przekład – Olga Tokarczuk oraz tłumacze i tłumaczki jej utworów, w: A. Chorąży, A. Szymoniak (red.) Ramy odpowiedzialności. Twórczość Olgi Tokarczuk wobec rzeczywistości, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, s. 175–191 (seria: Humanistyka Młodych).
Kącka, Eliza 2020. Sense and Sensitivity, „Academia” nr 1, s. 4-7.
Kurecka, Maria 1970. Diabelne tarapaty. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Leśmian Bolesław [1912] 1959. Słowacki w przekładzie rosyjskim, w tegoż: Szkice literackie, oprac. i wstępem poprzedził J. Trznadel, Warszawa: PIW, s. 444–448.
Lorentowicz Jan 1908. Młoda Polska, cz. 1, Warszawa: Księgarnia St. Sadowskiego (seria: Nowości Literackie, t. 2).
Malej Izabella, Matusiak Agnieszka, Paszkiewicz Anna (red.) 2021. Modernizmy słowiańskie w anturażu czułości, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Massonius Marian 1901. [rec. z: H.F. Amiel, Z pamiętnika, przeł. A. Kordzikowska, studium krytycznym poprzedził W. Jabłonowski], „Książka” nr 11, s. 403.
Matuszewski Ignacy 1896. Byron po polsku. (Z powodu nowych przekładów), „Biblioteka Warszawska” t. 4, s. 360–370.
Michaud Ginette (red.) 1998. Psychanalyse et traduction: voies de traverse, “TTR: traduction, terminologie, redaction” 11(2), s. 9–37.
Miłosz Czesław (red.) 1994. Wypisy z ksiąg użytecznych, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Mizerkiewicz Tomasz 2022. Tłumaczenie się z czułości – historia i współczesność pojęcia krytycznoliterackiego, „Forum Poetyki” nr 28–29, s. 184–197.
Mleczko Stanisław 1894. Wiadomości i objaśnienia wstępne, w: Homer, Iliada, przeł. i objaśnił S. Mleczko, Warszawa: własność, nakład i druk S. Lewentala, s. v–li.
Mleczko Stanisław 1901. Serce a heksametr, czyli geneza metryki poetyckiej. W związku z estetycznym kształceniem się języków, szczególnie polskiego, Warszawa: Księgarnia E. Wende i S-ka, Rubieszowski i Wrotnowski.
Moore Brian C.J. 1999. Wprowadzenie do psychologii słyszenia, przeł. A. Sęk, E. Skrodzka, Warszawa – Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nouss Alexis 1998. La traduction mélancolique (sur Paul Celan), “TTR: traduction, terminologie, redaction” 11(2), s. 199–231.
Nowaczyński Adolf 1918. Angielskie przekłady Jana Kasprowicza, w tegoż: Szkice literackie, Poznań: nakładem Spółki Wydawniczej Ostoja.
Padel Ruth 2015. Sztuka kintsugi. Wiersze wybrane, przeł. J. Banach, E. Chruściel i M. Biedrzycki, K. Dąbrowska, J. Fiedorczuk, M. Heydel, E. Hryniewicz-Yarbrough, K. Lenkowska, E.E. Nowakowska, E. Parma, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Parker Jan, Matthews Timothy (eds.) 2011. Tradition, Translation, Trauma: The Classic and the Modern. Oxford: Oxford University Press.
Peraldi François (éd.) 1982. Psychanalyse et traduction, “Meta: journal des traducteurs/ Meta: Translators’ Journal” no. 27(1), s. 9–25.
Picquette Elyse 1976. The Translator’s Sensitivity to Syntactic Ambiguity – a Psycho-linguistic Experiment, „Canadian Journal of Linguistics / Revue canadienne de linguistique” no. 1(21), s. 95–106.
Potocki Antoni 1912. Polska literatura współczesna, cz. 2: Kult jednostki 1890–1910, Warszawa – Kraków: Gebethner i Wolff.
Powell Irena 2020. Córka, która sprzedała matkę. Wspomnienia rodzinne, przeł. E. Tabakowska, Kraków: Wydawnictwo Austeria.
Przesmycki Zenon (Miriam) [1901] 1967. Nowości poetyckie I, w: tegoż, Wybór pism krytycznych, t. 2, oprac. E. Korzeniewska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 31–32 (seria: Biblioteka Studiów Literackich).
Przyboś Julian 1967. W sprawie języka, w: tegoż, Sens poetycki, t. 1, wyd. 2 powiększ., Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pym Anthony 2009. Exploring Translation Theories, New York – London: Routledge.
Quinney Anne 2004. Translation as Transference: A Psychoanalytic Solution to a Translation Problem, „The Translator” no. 10(1), s. 109–128.
Rajewska Ewa 2007. Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie (seria: Obszary Literatury i Sztuki).
Rajewska Ewa 2013. Ucho tłumacza, w: W. Bolecki (red.), Sensualność w kulturze polskiej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, https://sensualnosc.bn.org.pl (witryna internetowa jest obecnie przenoszona na platformę POLONA Biblioteki Narodowej).
Rajewska Ewa 2016. Domysł portretu. O twórczości oryginalnej i przekładowej Ludmiły Mariańskiej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (seria: Translatio).
Ricoeur Paul 2008. O tłumaczeniu, przeł. T. Swoboda, S. Ulaszek, wstęp E. Balcerzan, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego (seria: Literatura i Okolice).
Robinson Douglas 1991. The Translator’s Turn, Baltimore – London: The Johns Hopkins University Press.
Robinson Douglas 1996. Translation and Taboo, DeKalb: Northern Illinois University Press.
Robinson Douglas. 2001. Who Translates? Translator Subjectivities Beyond Reason, New York: State University of New York Press.
Robinson Douglas 2008. Becoming A Translator. An Introduction to the Theory and Practice of Translation, 2nd ed., London – New York: Routledge.
Rudnicki Ludwik 1911. Estetyka T. Lippsa, Kraków: W. L. Anczyc.
Sadowski Witold 2013. Psychofizjologia rytmu Stanisława Mleczki, w: W. Bolecki (red.), Sensualność w kulturze polskiej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, https://sensualnosc.bn.org.pl (witryna internetowa jest obecnie przenoszona na platformę POLONA Biblioteki Narodowej).
Shelley Percy Bysshe 1939. Obrona poezji, z oryg. ang. przeł., wstępem i objaśn. zaopatrzył J. Świerzowicz, Oborniki: nakładem tłumacza, drukarnia Koszewski i Nawrocki.
Sobczak Izabela 2023. Transgression and Tenderness. Olga Tokarczuk in Comparative Perspective, „Porównania” nr 2, s. 243–255.
Sobolewska Anna 1984. Babel języków i idei (Wokół polskiego tłumaczenia Sartora Thomasa Carlyle’a), w: E. Balcerzan (red.), Wielojęzyczność literatury i problemy przekładu artystycznego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 131–155.
Sommer Piotr 2005. Tłumacząc miniatury Charlesa Reznikoffa, w: tegoż, Po stykach, Gdańsk: słowo/obraz terytoria (seria: Próby), s. 220–240.
Staff Leopold 1910. Wstęp, w: Kwiatki św. Franciszka z Asyżu w przekładzie i ze wstępem Leopolda Staffa, Lwów – Warszawa: nakł. Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego, E. Wende i Ska, s. xiii–xxxii.
Szumański Borys 2020. Dyskurs o przekładzie w świetle teorii psychoanalitycznych, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/9fce31b3-fbc6-473c-9ea0-8d101dc43e3f/content (dostęp: 4.04.2024).
Szymańska Kasia, Trzeciak Huss Joanna (red.) 2025. The Tender Translator. Olga Tokarczuk Across Languages, Oxford: Legenda (w druku).
Szurek-Wisti Maria 1937. Miriam – tłumacz, Kraków: Kasa im. Mianowskiego (seria: Prace z Historii Literatury Polskiej, 3).
Tabakowska Elżbieta 2012. Empatia – w języku, w tekście, w przekładzie, w: H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski (red.), Empatia, obrazowanie i kontekst jako kategorie kognitywistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (seria: RRR – Kognitywistyka, 3), s. 153–166.
Tabakowska Elżbieta 2020a. Sara, Irena, Elżbieta, Kraków: Wydawnictwo Austeria.
Tabakowska Elżbieta 2020b. Tenderness. General Commitments of Literary Translation, „Herald of Kyiv National Linguistic University. Series in Philology” no. 23(1), s. 24–8.
Tarnawski Władysław 1914. [rec. z.: Sonety Shakespeare’a, przeł. Mus], „Książka” nr 4/5, s. 286–287.
Tokarczuk Olga 2020. Prace Hermesa, czyli jak tłumacze codziennie ratują świat, w: Czuły narrator, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 73–92.
Tokarz Bożena 2015. Tłumacz, emocje i przekład, „Poznańskie Studia Slawistyczne” nr 9, s. 381–394.
Toury Gideon 1978. The Nature and Role of Norms in Translation, w: J.S. Holmes, J. Lambert, R. van den Broek (eds.), Literature and Translation: New Perspectives in Literary Studies. With a Basic Bibliography of Books on Translation Studies, Leuven: Acco, s. 83–100.
Toury Gideon 1980. In Search of Theory of Translation, Tel Aviv: The Porter Institute.
Truchanowski Kazimierz 1955. O tłumaczu i jego roli, w: M. Rusinek (red.), O sztuce tłumaczenia. Praca zbiorowa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tuwim Julian. 1950. Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie, Warszawa: Czytelnik.
Venuti Lawrence 2002. The difference that translation makes: The translator’s unconscious, w: A. Riccardi (ed.), Translation Studies: Perspectives on an Emerging Discipline, Cambridge: Cambridge University Press, s. 214–241.
Wat Aleksander 1983. O przetłumaczalności utworów poetyckich, „Literatura na Świecie” nr 7, s. 322–336.
„Wiestnik psichoanaliticzeskogo pieriewiedienija” 2013, t. 1, red. I. Worożcowa, Iżewsk: ERGO.
Ziejka Franciszek 1996. Nieznani, zapomniani… O tłumaczach literatury polskiej we Francji w XIX wieku, „Ruch Literacki” 3, s. 295–308.
Informacje: Przekładaniec, 2024, Numer 48 – Czułość w przekładzie, s. 7 - 27
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Polska
Publikacja: 04.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski